Post-Evangelische Perikelen

Pabo verandert in basisschool

Het is de laatste tijd breed in de media in het nieuws gebracht:
"Het is slecht gesteld met de rekenvaardigheden van de eerstejaarsstudenten aan de pabo-lerarenopleiding. Uit een test blijkt dat de helft van de eerstejaars gemiddeld slechter rekent dan een goede basisschoolleerling uit groep 8."

Je zou bijna de pabo veranderen in een basisschool om de eerstejaarsstudenten opnieuw de vaardigheden van rekenen bij te brengen...
Is dit eigenlijk ook niet wat wij voortdurend in de kerk doen?

"Wat bedoel je?"

Nou, de kerk zou eigenlijk de functie van een pabo moeten hebben, maar we geven het de functie van een basisschool. Dit sprak me aan in de reactie van Marc op mijn stuk: Eet je bord leeg. Hij schrijft het volgende:

"Voor een groot deel ben ik het met je eens, maar je belicht maar een kant, denk ik. Eten opeten is de ene kant, maar eten klaarmaken is de andere kant. Zou je niet veel liever mensen willen leren zelf boodschappen te doen en te koken?

Dus om je woorden aan te vullen:
- Kinderen leren we wat ze moeten eten.
- Tieners leren we (verantwoord) boodschappen doen en koken.
- Volwassenen laten we vrij.

Ten minste... zo heb ik het geleerd. Eerst mocht ik mijn ouders helpen boodschappen doen en af en toe eens helpen met koken. Later werd ik op zijn tijd met een briefje op boodschappen uitgestuurd en mocht ik - terwijl alles klaar stond - wel eens macaroni maken of pannekoeken bakken. Nu doe ik zelf de boodschappen, kook ik zelf en geef anderen (met name mijn gezin) te eten.

Dat laatste lijkt mij nog het meest wezenlijke: na zelf hebben leren te koken, kook ik nu voor anderen en wil ik hen dit ook leren."

"Wat heeft dat nou met de kerk als pabo of als basisschool te maken?"

Toen we net met ons gemeentestichtend werk begonnen en zondags niet meer naar de 'kerk' gingen, werd mij regelmatig gevraagd van wie ik mijn geestelijk voedsel kreeg. Als ik dan antwoordde dat ik dit voornamelijk zelf uit de bijbel haal, werd hierop meestal verbazing of verontwaardiging gereageerd. Als ik hen als reactie vroeg van wie zij hun geestelijk voedsel ontvingen, dan was het antwoord 100% van hun predikant of voorganger. Op mijn vraag van wie die predikant dan het voedsel ontving, moesten ze me vaak het antwoord schuldig blijven.

Kinderen op een basisschool leer je eten en geef je veel input. Jongeren leren zelf eten klaarmaken, leren lesgeven op de pabo. Volwassenen doen wat ze willen en als ze leerkracht zijn geven ze onderwijs.

"Ja? Dus"

Bij mij komen dan de volgende vragen naar boven:
1. Kijkend naar de kerk - hoe ziet zij haar leden? Als kinderen, jongeren of volwassenen?
2. Houden we de mensen in de kerk niet bewust of onbewust klein?
3. Laten we hen te lang afhankelijk van de leiders in de kerk zijn?

Storm in een glas?

In sommige vazen is het moeilijk te zien of er na verloop van tijd nog wel water in de vaas zit. Bloemen verwelken...

Een belangrijke vraag die ik mezelf hier in onze missionaire wijkgemeente ook regelmatig moet stellen, is de volgende: zit er nog wel water in mijn glas?

Deze vraag stellen is makkelijker dan de vraag beantwoorden.

Hoe staat het met het waterniveau in onze glazen, vazen, gieters, kopjes, emmers en (in sommige gevallen misschien wel) multifunctionele zwemparadijzen die we kerken noemen? Kan er bij mij; bij alle structuren, vormen van glas, activiteiten, etc nog wel de voortdurende versmelting tussen Christus en zijn mensen plaatsvinden? Ontstaat dit water elke keer? Of zou het zo kunnen zijn dat we de vaas zo mooi vinden dat we het water uit het oog verliezen en een leeg zwembad overhouden?

Bij een snelle lezing van de brieven van Johannes aan de zeven gemeentes (in het boek Openbaring) lijkt het erop dat Jezus het met de verschillende gemeentes flink aan de stok heeft:

Bij de gemeente in Efeze lijkt Jezus te dreigen dat hij zichzelf uit de gemeente terug trekt. Hierdoor zou er een waterloze gemeente ontstaan, maar wel een gemeente met een hele mooie vaas!

In de gemeente Tyatira vindt er een grondig onderzoek van zowel glas als water plaats. De gemeente onder het vergrootglas en misschien zelfs wel de microscoop. Welke scheuren zitten er in het glas en zien we daar een aantal gevaarlijke bacterieen in het water ronddrijven?

De gemeente in Sardes ligt op sterven - wat zou dit zeggen van hun waterniveau?

De gemeente in Smyrna staat op het punt om door Jezus zelf bestreden te worden... Spreek je dan over een storm in een glas?

Bij Laodicea staat Jezus zelfs al buiten de gemeente en kunnen we dus spreken over een waterloze kerk, die er prat op ging dat zij juist alles hadden. Wat een geweldige zwemparadijs bezaten zij in hun ogen...

Allemaal gemeentes die zich niet bewust waren van de werkelijke toestand van hun vazen en het ware peil en kwaliteit van het waterniveau in hun gemeentes. Zijn deze gemeentes die we hier in Openbaringen tegenkomen echt zoveel slechter dan het merendeel van de kerken en gemeentes in Nederland?

Hoe staat het met het water in ons glas?

Durven we onszelf nog wel deze vraag te stellen?

Water in de vaas?

Bij ons in de woonkamer staat een prachtige grote stenen vaas. Het is een blauwe met een kleurrijk motief erin. Echt een van de mooiste vazen die ik in tijden heb gezien. Regelmatig staat hij in onze woonkamer te pronken met daarin een mooi boeket bloemen.

Het enige nadeel van deze vaas is dat je nooit kan zien of er nog water in de vaas staat. Wij zijn nu eenmaal niet van die mensen die dat dagelijks checken. Het gevolg is dat de bloemen in deze vaas helaas nooit een lang leven zijn geschonken. Drie dagen zonder water doet een bloem niet veel goeds. Als we op de vierde dag realiseren dat de bloemen er toch wel pipjes bij hangen, is het meestal al te laat. Op naar de prullenbak met die bloemen. De vaas blijven we natuurlijk wel houden. We kunnen hem moeilijk de schuld geven voor ons falen.

"De leerlingen kwamen naar hem toe en vroegen: 'Waarom spreekt u in gelijkenissen tot hen?" Mattheus 13: 10

Tijd voor nieuwe glazen

Als we de koningin, als ze bij ons op bezoek komt uit respect ons beste porseleinen kopje aanbieden, zouden we dan niet de onkerkelijke mensen om ons heen uit liefde het drinken zo makkelijk mogelijk maken?

Baby’s drinken uit een flesje…
Peuters uit een beker met een tuit…
Tieners drinken het liefst uit een limonadeglas of gelijk uit de fles…
In een achterstandswijk is een bierglas of een flinke mok voldoende…
In een deftige buurt gebruik je champagne glazen…
Voor planten is een gieter handig…
Om af te wassen een afwasbowl

Wat zou dit voor invloed moeten hebben op onze vorm van kerk?
Op onze kerkglazen?
Zou onze vorm van kerk afgestemd moeten zijn op de doelgroep die we willen laten drinken?

“Je kan toch niet elke vorm van kerk zo maar aanpassen aan elke doelgroep. Sommige aspecten van kerk-zijn zoals we die nu kennen, mag je niet loslaten. We kunnen toch niet zo maar veranderen. Bepaalde dingen staan toch vast? Aan sommige dingen mag je niet komen, hoor. Die zijn heilig.”

Zelf ben ik van mening dat het water heilig is en het glas in elke vorm aangepast kan en mag worden aan de doelgroep die je te drinken wilt geven. Wat denk jij?

Leren van zendelingen in het verleden

“Een Nederlandse voorganger vertrekt met een klein gemeentestichtend team naar Kenia om een nieuwe kerk te planten. De eerste maand dat zij daar zijn, huren ze een zaal en beginnen ze met diensten. De voorganger spreekt elke zondag. Iemand van het team leidt de aanbidding. Anderen halen de collecte op. De dienst wordt geleid in het Nederlands omdat ze nog niet de kans hebben gehad om de taal te leren kennen. Ze zingen uit Opwekking. Het is eigenlijk een kopie van de gemeente die ze in Nederland achter hebben gelaten. Gelijk na de eerste dienst wordt er een mail naar de Nederlandse thuisgemeente gezonden met daarin het vreugdevolle nieuws dat de nieuwe gemeente in Malawi geboren is! Wat een vreugde!

Ondertussen is er nog geen Keniaan de gemeente binnengekomen... En als ze dit wel hadden gedaan, dan hadden ze daar een Nederlandse gemeente in Kenia ontdekt waar ze niks mee konden.”

Dit was een van de grote fouten die sommige zendelingen in het verleden in een continent als Afrika gemaakt hebben. De zendelingen in die tijd wisten niet beter, hadden geen ander referentiekader. Nu kijken we daarop terug en schudden we ons hoofd. Het is toch logisch dat als je een gemeente in Kenia start, je deze gemeente gevormd laat worden door de taal en de cultuur van de Kenianen. Het water of in de gelijkenis van de koningin te spreken; de koffie blijft hetzelfde, maar het glas pas je aan.

Hoever zouden we hiermee kunnen gaan in Nederland?

Toen we vijf jaar geleden kwamen wonen in Spoorwijk was het voor ons ook heel verleidelijk geweest om een bestaande vorm van kerk in de wijk neer te zetten. Maar aan welke vorm van 'kerk zijn' hebben mensen uit een achterstandswijk behoefte? Waar voelen zij zich in thuis? Is het mogelijk om een nieuwe achterstandswijk vorm van gemeente zijn te creeeren? Zo ja, en hoe gaat dat glas er dan uit zien?

"He Matthijs, je bevindt je nu wel op gevaarlijk terrein. Zoals jij nu praat, kan je voor iedere doelgroep een aparte vorm van kerk creeren en heb je straks een kerk voor tieners, voor ouderen, voor Turken, voor Surinamers, voor vrouwen, voor mannen. Wat houd je dan nog over van de eenheid tussen christenen? Is juist niet het mooie van een kerk dat jong en oud, Nederlander en mede-landers, rijk en arm, geschoold en ongeschoold allemaal in een dienst samenkomen?"

Dat is een heel mooi streven! En op wie is het glas dan gericht in een gemeente voor iedereen? Uit wat voor glas wordt het water dan gedronken? Is het niet het glas waaruit de volgende groep mensen in onze gemeente graag uit wil drinken? We praten dan over een groep mensen die goed opgeleid is, tussen de dertig en zeventig jaar is, degene in de gemeente met de meeste invloed, die het leiderschap vormt en die het minst waarschijnlijk de gemeente zal verlaten. Het glas wat je hierbij kunt voorstellen is een luxe wijnglas. Het soort glas wat je voornamelijk onder deze groep vindt. Een wijnglas waar iedereen dan op zondag ook uit mag drinken.

"He, dat klinkt een beetje bitter..."

Lopen we de kans dat over honderd jaar christenen op ons terugkijken en ons van dezelfde mate van blindheid beschuldigen als waarmee wij nu naar bepaalde vormen van zending uit 19de eeuw naar kijken? Dat we blind waren voor het onderscheid in de gemeente tussen water; de fusie en verbinding tussen Christus en zijn volk en het glas; de vormen en structuren waarin deze fusie laten plaatsvinden.

- wordt vervolgd -

De koningin op koffie bezoek

Het is nu zeker. Binnenkort komt de koningin langs voor een koffiebezoekje. Het hele huis is in oproer. Wat gaan we haar aanbieden? De koffie is geen probleem. We schenken natuurlijk alleen maar Max Havelaar biologische koffie. Hoop wel dat ze die lust...

Het probleem is het kopje. Bij hele grote feesten in de wijk gebruiken we van die plastic bekertjes waar je er 100 voor anderhalve euro van koopt. Maar kunnen we dat wel maken? De koningin koffie aanbieden in een plastic bekertje? Wat de koffie betreft, maakt het niet uit, maar dat plastic bekertje...

We kunnen haar natuurlijk ook koffie aanbieden in die witte kopjes en schotels, die de meeste kerken gebruiken. Maar zal dat wel speciaal genoeg zijn? Is dat niet te standaard?

Toen we verhuisden, dronken we cola uit de gieter (bij gebrek aan betere glazen). We kunnen moeilijk de koningin een gieter koffie aanbieden. Wat zal ze haar mond kunnen branden aan de tuit van de gieter! Ik zie het al voor me... Grote krantenkoppen: "Koningin brandt haar mond bij het drinken van hete koffie uit gieter - mag een week lang niet praten." Nee, die gieter is ook geen goed idee. Hoewel de koffie misschien best zal smaken...

Thuis hebben we van die grote mokken. Niet allemaal hetzelfde. De ene mok is wat kleiner dan de ander. Sommigen zijn een beetje kapot met scheuren erin of van die stukje die er af zijn. We kunnen haar natuurlijk gewoon onze beste beker aanbieden. Maar misschien is dat toch te familiair.

Op naar onze buurvrouw dus, die van die mooie porceleinen kopjes heeft. Als ik hem nu maar niet laat vallen... Misschien heeft ze er ook van die mooie kristallen schaaltjes bij voor de suikerklontjes en de koekjes.

Nu maar hopen dat ze van Max Havelaar houdt...

"Al deze dingen zei Jezus in gelijkenissen tot de menigte; hij sprak uitsluitend in gelijkenissen tot hen."     Mattheus 13: 34

Iedereen zijn eigen glas

Net zoals miljoenen watermoleculen een druppel vormen, hebben we nu een uiterst vloeibare vorm van kerk zijn; netwerken van mensen die bij elkaar komen en waar Jezus bij is. Een plasje water is maar een plasje water; ongrijpbaar en onbruikbaar. Dus giet je water in een glas of pan waarna het uiterst bruikbaar wordt om te drinken, te wassen, mee te koken, planten water te geven.

Op dezelfde wijze hebben christenen al vanaf het allereerste begin gezocht naar een glas om het water in te gieten. Dit glas is het programma, de activiteiten, het gebouw, de diensten waar dit ‘kerk zijn’ vorm moet krijgen. Over de eeuwen heen zijn deze glazen erg verschillend geworden, maar voor het water maakt dat niet uit, want het water neemt de vorm aan van welk glas dan ook.

Toch moeten we blijven oppassen, want voordat we het weten, halen we het water en het glas door elkaar en wordt het allemaal één pot nat. Over de eeuwen heen hebben we als kerk van onze aandacht aan de verschillende glazen gegeven, waardoor de vraag of er voldoende vers water in onze glazen zit naar de achtergrond is geraakt en vaak helemaal vergeten is. Misschien is het zelfs zo dat het glas in veel gevallen de aandacht van het water heeft overgenomen.

Welke bijbelse voorwaarden zijn er voor de structuur van een kerk of zijn we hier werkelijk helemaal vrij in zolang er de gemeenschap met elkaar en met Christus is? We praten vaak zo makkelijk over de kerk, maar als we goed nadenken over het verschijnsel ‘kerk’ komen we tot de conclusie dat de kerk is in zichzelf een mysterie is. Het echte verschijnsel ‘kerk zijn’ kunnen wij als mensen niet creëren...

Werkelijk kerk zijn ontstaat pas bij een samensmelting van Christus met zijn volgelingen. Het is pas als Christus zelf in het midden komt van twee of meerdere van zijn volgelingen die in Zijn Naam bijeen zijn, dat kerk ontstaat. Het is vergelijkbaar met het ontstaan van een watermolecuul. Een watermolecuul (H ²O) ontstaat pas bij een samensmelting van een waterstofmolecuul en twee zuurstofmoleculen. Zo is het ook met de kerk. De pure vorm van kerk zijn; het fuseren van Christus met zijn volgelingen is een mysterieus gebeuren dat keer op keer ontstaat. Dit samensmelten is ook geen constante; het ontstaat, neemt af, verdwijnt, neemt weer toe. Het is net als water voortdurend in beweging.

De vraag die christenen vanaf het eerste uur heeft bezig gehouden, is de vraag op welke manier je de omstandigheden kan creëren zodat deze mysterieuze fusie keer op keer kan ontstaan. Je komt dan de vragen tegen zoals: hoe, wanneer, waar, hoe laat, met wie, op welke manier, hoelang. De antwoorden op deze vragen scheppen de voorwaarden en de structuur zodat de fusie kan plaatsvinden.

Terugkomend op het beeld van deze fusie als water zou je de voorwaarden en de structuren het glas kunnen noemen. Deze lijn doortrekkend is het duidelijk dat als de gemiddelde christen over de kerk spreekt, zowel het glas als het water wordt bedoeld. De gemiddelde kerkganger ziet het beeld van het water en het glas als één geheel. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen het glas en het water. Dit onderscheid is grotendeels verloren gegaan. Het verlies van dit onderscheid tussen het water en het glas draagt een aantal problemen in zich.

Kerk als water

Twee dagen geleden schreef ik dat wanneer we praten over het thema ‘kerk’ dit verschillende beelden in ons oproept. Sommige mensen denken aan grote kathedralen of zondagse kerkdiensten. Maar stel dat we op zoek gaan naar de allerkleinste en zuiverste vorm van kerk zijn, waar komen we dan uit? Wat is de meest elementaire vorm van kerk zijn? Waarschijnlijk komen we dan uit bij Mattheus 18:20: ‘waar twee of drie mensen in mijn naam bij elkaar zijn, daar ben ik zelf bij hen.’

Hier zien we het beeld van de moleculaire kerk:

Een christen (V) komt in de naam van Jezus bijeen met een andere christen (V). Jezus (C) komt hier ook bij en plotseling ontstaat er op een mysterieuze wijze een nieuwe substantie; kerk.

Het is als bij scheikunde waar twee waterstof atomen (H) een zuurstof atoom elkaar ontmoeten (O) en ineens het molecuul water ontstaat (H2O) Als twee christenen elkaar zo maar ontmoeten, blijven het twee mensen die elkaar ontmoeten. Als ze elkaar ontmoeten in de naam van Jezus ontstaat er een hemelse substantie die kerk heet omdat er een samensmelting ontstaat van mensen met Jezus. Dit is iets uniek, mysterieus, op geen enkele wijze te kopiëren.

Van deze bovennatuurlijke substantie ‘kerk’ wil ik drie dingen belichten:

- ze is uiterst diffuus
- ze is uiterst krachtig
- ze is uiterst vloeibaar

Duitse wetenschappers ontdekken nieuw hemels molecuul: ‘V2C’

Duitse wetenschappers hebben afgelopen jaar een nieuw ‘hemels’  molecuul ontdekt. Dit molecuul bestaat uit twee of meerdere ‘V’ atomen. Bij een verbinding met het ‘C’ atoom ontstaat het V2C molecuul. De Duitsters hebben dit molecuul een eigentijdse naam gegeven en noemen het ‘kerk’.

Op de boze reactie vanuit christenen dat we de kerk al duizenden jaren kennen, reageerden ze ontkennend:

"We hebben de kerk altijd gezien als gebouw of als een groep mensen die zondags bij elkaar komen, maar nooit als hemels molecuul; een hemelse substantie. Kerk is namelijk niet iets wat wij als mensen uit onszelf kunnen produceren. Het is een hemelse substantie waarbij Christus zich verbindt aan een groep mensen.

Net zoals je bij een verbinding van twee atomen waterstof met een atoom zuurstof kan spreken over H20; het molecuul water. Op dezelfde wijze verbinden twee atomen van volgelingen (V) zich met het atoom Christus (C) waardoor een nieuwe molecuul ontstaat: V2C"