Post-Evangelische Perikelen

Waarom ik deze serie over gebedsgenezing heb geschreven

 

Als jonge tiener woonde ik vlak bij het strand van Kijkduin. Regelmatig ging ik met mijn vader en mijn broers in de herfst in de zee zwemmen. Het liefst als er grote, wilde golven waren en het zeewater nog lekker warm was. Voordat we de woeste zee in mochten, hield mijn vader altijd zijn riedeltje: “Pas op voor de stroming. Zorg dat je altijd kunt blijven staan. Kom niet te dicht bij de golfbrekers. Blijf alert op elkaar en zorg dat je voortdurend oogcontact met elkaar houdt.” Het riedeltje konden we dromen en toch werd het elke keer verteld. Zuchtend zeiden we: "Ja, pa…" en konden wij het avontuur laten beginnen. We lieten ons meesleuren door de hoogste golven en kwamen in de "wasmachine" van de golf terecht, die ons soms keihard op het schurende zand gooide. Soms miste je de golf net. Soms lag je precies goed en bodysurfde je heel snel richting het strand. Na elke golf keek je om. Was iedereen er nog? Gaat het goed? Niemand tegen het zand geklapt? Je keek uit naar elkaar. Je waarschuwde elkaar als de stroming te sterk was of de golfbreker te dichtbij leek. Mooie tijden… En ik betrap mijzelf erop dat, als ik nu met mijn kinderen in de herfst ga zwemmen, ik precies hetzelfde riedeltje vertel. Dank je wel voor je al tips, pap!

De ‘Jij bent bitter’ kaart trekken
De afgelopen maand heb ik mij een beetje als een 'oude' man op het strand gevoeld. Door middel van acht artikelen heb ik een aantal veiligheidswaarschuwingen willen meegeven voor de zwemmers in de wilde en woeste golven van de Geest. Dit is mij niet altijd in dank afgenomen. Er is veel op de man gespeeld. Ik ben beticht van een heksenjacht. Met regelmaat is de "Jij bent bitter" kaart of de "Jij schrijft vanuit je pijn" kaart getrokken. Ik begrijp dat ook wel. Zodra je de motivatie van een schrijver omver kunt halen, hoef je zijn inhoud ook niet meer serieus te nemen. Ik denk dat veel reageerders niet weten dat ik zelf een fervent zwemmer in de wildheid van de Geest ben. Persoonlijk zoek ik dit meer binnen het Keltisch Christendom, maar daar is ook genoeg van Gods Geest te beleven en te ervaren...

“Matthijs, ben je bitter? Schrijf jij vanuit je pijn?” Op zich zijn dit goede vragen. Om eerlijk te zijn ervaar ik dit helemaal niet. Mensen die mij kennen, weten dat ik een positief en optimistisch mens ben. Liggend in de woeste golven van de Geest en kijkend naar het strand raakt het mij diep, als ik mensen in problemen zie komen in de charismatische golven in christelijk Nederland. Niet omdat deze charismatische golven verkeerd of fout zouden zijn, maar omdat niemand deze mensen het riedeltje van mijn vader heeft verteld. Terwijl een aantal leiders in al hun enthousiasme en hun grenzeloze passie deze mensen uitdagen om steeds dieper de zee in te gaan, zie ik mensen in het geweld van de golven door de stroming worden meegesleurd. Ik zie hen dichtbij de golfbrekers komen. Ik zie hen tegen het zand aanslaan als een golf hen ondertrekt en in een wasmachine effect gooit. Ik zie zelfs mensen verdrinken. Betekent dit dat niemand meer in de zee van Gods Geest mag zwemmen? Nee, natuurlijk niet! Wat zou dat zonde zijn! Als fervent zwemmer begeef ik mij hier ook en probeer zo nu en dan nog steeds een hoge golf mee te pakken.

Gebrek aan bescherming
Wat wil ik dan wel? Ik zou willen zien dat wij naast de geweldige avonturen en alle geestelijke highs ook oog hebben voor de worstelende zwemmers onder ons en hen beschermen. Ik mis in een bepaalde mate deze bescherming op het gebied van gebedsgenezing en het verlangen naar meer van de Geest. Hierdoor raken mensen soms beschadigd en dat doet mij pijn. “Schrijf je vanuit pijn, Matthijs?” Ja, ik schrijf vanuit pijn. Maar niet vanuit mijn eigen, persoonlijke pijn. Ik schrijf vanuit de pijn van mensen die, terwijl ze zoeken naar genezing, ervaren dat ze slechts meer beschadigd raken. Naast alle leuke en ook mindere leuke reacties op de artikelen, heb ik van een aantal mensen diep trieste verhalen gehoord over hun pijnlijke ervaringen in hun zoektocht naar genezing en hun verlangen naar meer van de Geest. Deze verwonde en beschadigde mensen zijn het die mij ertoe drijven om als een 'oude' man richting de zwemmers in de zee mijn riedeltje te roepen.

Weinig reflecterend vermogen
“Maar heeft dit wel zin? Denk je dat deze artikelen iets teweeg gaan brengen?” Ik ben bang van niet. De evangelische en charismatische beweging in Nederland, waar ik oprecht van houd, staat in het algemeen helaas niet bekend om haar reflecterend vermogen. Een kanttekening wordt al snel als kritiek gezien en kritiek zien wij als geloofsondermijnend. Geloofsondermijnend gedrag moet boven alles voorkomen worden! Ik vermoed dat bepaalde mensen mijn acht artikelen als een geestelijke strijd gezien hebben. Het motto is dan: “Zwijgen, wachten tot de storm overwaait en daarna doorgaan als tevoren.” Hetzelfde zien wij nu gebeuren bij de verdrietige val van Bill Hybels. Jarenlang heeft Bill en zijn gedachtegoed de evangelische beweging en veel van haar gemeentes mogen beïnvloeden. Sommige gemeentes hebben hun hele werkwijze op zijn gedachtegoed gebouwd. We hebben hem in ons land zowel veel invloed als een groot podium gegeven. Nu hij officieel door zijn eigen oudstenteam bestempeld is als "iemand die op het gebied van grensoverschrijdend gedrag gezondigd heeft", zwijgen wij en hopen wij dat de storm overwaait. “Vooral niks doen…” is het credo. “Over een paar maanden is iedereen alles vergeten en gaan we weer verder.” Waarom klinkt er geen roep in evangelisch Nederland met de vraag: “Wat kunnen wij van dit trieste einde van Bill Hybels bediening leren en hoe kunnen wij voorkomen dat dit andere leiders overkomt?” Wij zijn dus stil, omdat stilte onze overlevingsmodus is. Deze stilte heb ik ook rondom mijn artikelen ervaren. Naast twee hele goede inhoudelijke reacties van zowel Olaf ten Napel als Bert Panhuise (dank daarvoor!) is het stil geweest. En dat zal het ook wel blijven, vermoed ik. 

Vooral positief blijven…
We zijn in het algemeen binnen evangelisch en charismatisch Nederland zo geënt op de positiviteit van onze boodschap dat elke kritische kanttekening gelijk als afbrekend wordt gezien. En afbrekend zijn is het ergste wat je kunt doen, want als beweging zitten we zelfs na veertig jaar nog helemaal in de opbouwfase. Alles moet opbouwend zijn. Daarin trappen wij helaas in de leugen dat positiviteit automatisch altijd opbouwend is en dat een kritische noot vanzelfsprekend altijd afbrekend is. Terwijl, als wij hier goed over nadenken, wij ons realiseren dat het soms misschien wel precies andersom kan zijn.

Als beweging zijn wij niet alleen geënt op de positiviteit. We zijn ook sterk gericht op het heden en op de toekomst. Hierdoor leren wij onvoldoende van de lessen uit het verleden. We vragen ons niet en publiek af “Wat kunnen wij leren van het einde van een leider zoals Bill Hybels?” of “Welke lessen waren er te leren van de introductie van de Toronto Blessing in ons land 25 jaar geleden? En hoe voorkomen we het risico om 25 jaar later weer dezelfde fouten te maken door enthousiaste mensen, die er toen niet bij waren?” Maakt mij dit bitter? Nee, maar ik kijk ernaar en ik zie tussen alle goede dingen, die er zeker gebeuren, mensen beschadigd raken en dat raakt mij!

Mijn riedeltje
Dus daar sta ik dus aan de kant van het strand te roepen. Ik zal nog één keer mijn riedeltje herhalen en dan (voor even) zwijgen.

1. We moeten voorzichtig omgaan met het aanbieden van genezing. Hierdoor krijgen (chronisch) zieke christenen soms ten onrechte hoop. Het is belangrijk om hen de pastorale zorg en begeleiding te bieden, met name als ze niet genezen.

2. We moeten mensen helpen om de juiste balans te vinden tussen het blijven zoeken naar hun genezing en het aanvaarden van hun ziekte als deel van deze gebroken wereld.

3. We moeten ons bewust zijn dat de vorm, waarin wij de genezingsdiensten gieten, er inherent voor zorgt dat er tijdelijke, menselijke genezingen ontstaan, waardoor zieke christenen zich ineens even beter kunnen voelen, heel veel hoop krijgen, om kort daarna zwaarder teleurgesteld te raken.

4. We moeten de juiste mate van veiligheid bieden rondom dit thema van genezing en wellicht meer aandacht besteden aan het Bijbelse principe van bidden van genezing door de oudsten in de gemeente dan het promoten van de massale en anonieme setting van een genezingsdienst.

5. We moeten geen collectes doen tijdens genezingsdiensten, omdat er een grote kans bestaat dat deze zieke mensen nog in een onderhandelingsfase met God zitten en hierdoor financieel ook nog eens in problemen kunnen komen.

6. We moeten voorzichtig omgaan met onze uitleg waarom God een zieke persoon wel of niet geneest. Vooral het element "geloof" speelt hierin een dubieuze rol. Het is te gemakkelijk om de schuld van het niet-genezen bij de zieke christen neer te leggen, waardoor deze persoon niet alleen ziek blijft, maar ook nog eens met een schuldgevoel naar huis gaat.

7. We moeten ons bewust zijn dat de podiumcultuur en de vorm van onze genezingsdiensten een extra druk op de leider legt die deze diensten organiseert. Niet elke leider kan hier even wijs en goed mee omgaan. De geschiedenis leert ons dat zowel in het buitenland als in ons land leiders hierdoor vallen en niet meer opstaan. We moeten onze leiders hierin tegen henzelf en tegen deze druk beschermen.

8. We moeten voorzichtig zijn met het zomaar opleggen van handen en het doorgeven van geestelijke imparties (het overbrengen van de kracht, of zoals ze vaker zeggen ‘de Geest’, waardoor er van alles lijkt te gebeuren), omdat wij niet kunnen garanderen dat de bidder ook niet iets van zijn of haar eigen zielskrachten of zelfs in een uitzonderlijke situatie een verkeerde geest doorgeeft.

9. We moeten zieke christenen helpen om door alle fasen van rouw te gaan, inclusief de fase van boos zijn op God. We hebben kerken en gemeentes nodig die een veilige plek kunnen bieden, waar christenen hun boosheid en woede kunnen uiten en de emotie echt goed kunnen doorvoelen.

Natuurlijk realiseer ik mij dat we helemaal niks 'moeten'. Ik ben maar iemand die met zijn voeten in het water staat te roepen. Betekent mijn geroep dat je niet meer mag spelen, zwemmen of surfen in de golven van de Geest? Absoluut niet! Ga en geniet ervan, maar houd wel een oogje voor elkaar open. Ga zorgvuldig en voorzichtig met elkaar om en kijk na elke grote golf of het met iedereen goed gaat en of iedereen er nog is.

Zo, nu stap ik van het strand af en ga zelf de golven weer in…

Mag de stotteraar leiding geven binnen christelijk Nederland?

Deel 3 in de drieluik over 'disability theology' - Katie Vlaardingerbroek

Binnen christelijk Nederland zijn er heel veel verhalen waar we ons niet bewust van zijn. Dingen die we indirect onszelf en anderen vertellen over gelovig zijn, goed of slecht zijn en überhaupt mens zijn. Dit is wat er vaak gebeurt rondom de rol van mensen met een beperking binnen geloven en de kerk. Dit soort overtuigingen of verhalen ontstaan echter niet alleen door wat we (niet) zeggen. Ze ontstaan ook door wat we zien. Wat zien we van mensen met een beperking binnen christelijk Nederland? Waar zien we onze christelijke broers en zussen in rolstoelen, met een verstandelijke beperking, of met blindengeleidehond?

Het antwoord is voor mij nog te vaak: tijdens gebedsgenezingsdiensten. Dit zeg ik niet omdat ik denk dat genezingsdiensten altijd slecht zijn. Het probleem ontstaat pas als genezingsdiensten dé plek zijn binnen christelijk Nederland waar mensen met een beperking het podium krijgen. Het is problematisch als mensen met een beperking alleen zichtbaar worden binnen een verhaal waarbij ze genezen moeten worden. Dan lijkt het ‘gebroken vaas verhaal’ namelijk de enige waarheid te zijn. Te vaak krijgen mensen met een (ernstige) beperking alleen het woord en de spotlight om ofwel te vertellen over hun ziekteproces, te vragen voor genezing of te vertellen over hun genezing. Dit geldt niet alleen voor genezingsdiensten, maar ook voor christelijke sprekers die zichtbaar een handicap hebben.

Het problematische verhaal
Gelukkig gebeurt dit niet overal. Binnen allerlei kerken en organisaties zijn mensen met een beperking actief in verschillende rollen. Dit wil ik absoluut niet ontkennen. Noch wil ik per se zeggen dat minder mensen met een beperking naar gebedsgenezingsdiensten zouden moeten gaan. Wat ik duidelijk probeer te maken is dat het problematische verhaal van beperking niet alleen uit de gebedsgenezingswereld komt. Het is niet hun probleem, het is ons probleem. Wat doen wij binnen onze kerk en jeugdgroepen om meer ruimte te geven aan mensen met een beperking? Op welke manieren proberen we actief deze mensen niet als medelijden-verdiende “patiënten” te zien, maar als mensen die net als wij ons dingen kunnen leren en ons kunnen leiden?

In de Bijbel vinden we namelijk een God die niet alleen gehandicapte mensen geneest, maar ze ook uitkiest om belangrijke rollen in te nemen binnen Zijn plannen. Paulus, de grote apostel, reist en bekeert mensen gebukt onder fysieke klachten, waaronder een ‘doorn in het vlees’ – of het een ziekte was of niet, een echte beperking voor hem. Jacob kreeg zelfs van God een beperking voordat hij ook de naam ‘Israël’ kreeg. En neem dan Mozes, de man die het hele volk uit Egypte leidt. Ondanks het feit dat alle grote Mozes-films dit op tactische wijze over het hoofd zien, had hij een ernstig spraakprobleem. Een smoesje uit lafheid? Nee, het feit dat Aäron uiteindelijk voor Mozes blijft spreken, laat zien dat het meer was dan dat. Wat een beperking om te hebben in een cultuur waar retoriek zo belangrijk was. Ik kan me ergens heel goed voorstellen waarom Mozes dacht dat hij het niet kon. Een beperking hebben, maakt heel onzeker.

Toch vinden we in Exodus een God die onze fysieke en mentale handicaps helemaal niet als beperkingen ziet. Sterker nog, als Mozes tegen God zegt: “Neemt u mij niet kwalijk, Heer, maar ik ben geen goede spreker. Dat is altijd zo geweest, en daar is geen verandering in gekomen nu u tegen mij, uw dienaar, gesproken hebt,” antwoordt Hij: “Wie heeft de mens een mond gegeven? Wie maakt iemand stom of doof, ziende of blind? Wie anders dan ik, de Heer? Ga nu.”

Identiteit in de beperking
Een deel binnen in mij vindt deze tekst moeilijk, omdat ik zo gewend ben te denken dat als mijn beperking van God komt dat betekent dat ik slechter ben dan andere christenen en dat mijn gehele identiteit in die beperking ligt. Toch zien we hier iets heel anders. God geneest, interessant genoeg, Mozes niet. Zijn onvermogen tot praten blijft onveranderd nu hij met God praat en Mozes ziet dit als een grote beperking. Zo kan hij God toch niet dienen? En wat zegt God vervolgens: “Ik heb jou gemaakt, precies zoals je bent met alles wat je wel kan en alles wat je niet kan en Ik zeg: Ga. Ik ben bij je.”

In deze tekst zien we een God die Zich openbaart als de Schepper van al onze fysieke en mentale handicaps, groot en klein, en weigert deze als beperkingen te zien. Hij kiest Mozes voor wie Mozes is. Niet ondanks of vanwege zijn spraakprobleem. God behandelt mensen met een beperking helemaal niet anders. Hij ziet het niet als beperkingen op dezelfde manier als wij doen. Als Zijn kerk zouden wij dat voorbeeld moeten volgen. Stel je voor dat in meer en meer kerken mensen met een fysieke of mentale beperking ook actief in de oudstenraad, op de preekstoel en in de aanbiddingsband zouden mogen zitten. In Schotland heb ik met blinde, dove en autistische muzikanten gewerkt en hoewel het misschien een “extra investering” kost, klinkt het super!

Mensen met beperkingen, hoe ernstig ze ook lijken, kunnen veel meer dan we denken. Hiermee bedoel ik niet dat ze veel meer op “ons” kunnen lijken, maar dat ze juist in hun verschillende beperkingen ons zoveel te bieden hebben. Wij moeten dit als kerk beter leren zien. We moeten ons durven laten verrassen en durven laten confronteren. We zijn allemaal beperkt, allemaal imperfect en kunnen allemaal op verschillende vlakken dringend genezing gebruiken. Dit betekent echter niet dat we pas waardevol zijn, in het beeld van God gemaakt zijn en belangrijke taken hebben binnen de kerk en het koninkrijk van God als we genezen en perfect zijn. Waarom zou het voor mensen met een meer zichtbare beperking anders moeten zijn?

Stel dat we...
Stel dat we een kerk zijn waarin het de gewoonste zaak van de wereld is dat mensen met een spraakmachine de wekelijkse Bijbeltekst voorlezen. Dat een persoon met autisme op haar eigen manier de aanbidding leidt, ook al is dat niet zo “gestroomlijnd”, “gepland” of “flitsend”. Dat we met z’n allen de tijd zouden leren nemen om te luisteren naar de preken en inzichten van een persoon die door vergevorderde MS niet zo goed meer kan praten. Dat we theologische opleidingen toegankelijker zouden maken voor mensen met ADD, doofheid of blindheid. Dat alle kerken en christelijke conferenties helemaal rolstoel-vriendelijk zouden zijn. Dat we theologie zouden schrijven en preken waarbij we bewust nadenken over hoe het overkomt op mensen met een beperking. 

In zo’n wereld zouden gebedsgenezingsdiensten al veel van haar problematischere kanten kwijtraken. In zo’n wereld zou een verlangen naar genezing namelijk niet betekenen dat dit het toneel is waarop de persoon met een beperking zichtbaar is en waardoor hij of zij bepaald wordt. Het is dus goed om als kritische vriend te kijken naar wat er binnen de evangelisch-charismatische gebedsgenezingswereld gebeurt. Maar de impact van deze beweging op de ervaring van christen-zijn met een beperking is een heel klein deel van het verhaal.

Blinde vlekken
Het is gemakkelijk om de blinde vlekken en problemen aan te wijzen bij de gebedsgenezingswereld. Maar heel christelijk Nederland, ook bijvoorbeeld de reformatorische en progressieve hoek, speelt een rol en heeft verantwoordelijkheid.

Ik zou je willen uitdagen om net als ik na te denken over de vragen: Wat is de balk in het oog van mijn kritiek richting de gebedsgenezingsdiensten? Welke blinde vlekken houd ik in stand door naar iemand anders te wijzen? En wat kan ik doen om mezelf en mijn kerk bewuster te maken van de onbedoelde afwijzing van mensen met (ernstigere) beperkingen?

Hoe wij onbewust mensen met een beperking als gebroken zien

Deel 2 in de drieluik over 'disability theology' - Katie Vlaardingerbroek

In Genesis begint het verhaal van de mens met een prachtig beeld: wij krijgen adem ingeblazen door God. Wij zijn allemaal gemaakt naar het beeld van God zelf. Dit maakt mensen inherent waardevol en kostbaar. Zelfs na de zondeval, als Adam en Eva de Hof van Eden verlaten, blijven mensen het beeld van God met zich meedragen. De meeste theologen zullen zeggen dat een deel van onze connectie met God gebroken is, maar dat we ook nog steeds aan God kunnen spiegelen.

De Bijbel geeft ons echter niet een kant-en-klaar-antwoord waarin wij mensen op God lijken. De meeste theologen probeerden deze vraag te beantwoorden door te kijken naar de vaardigheden die mensen anders maken dan dieren: rationaliteit, bewustzijn, relaties kunnen aangaan, keuzes kunnen maken. In deze eigenschappen, in de menselijke kracht, zagen zij God terug. En we denken nog steeds onbewust langs deze lijnen.

Een perfect beeld
Ook al hebben we een God die Zichzelf aan het kruis openbaarde in zwakte, vernedering en lijden, zoeken we het Godsbeeld in het mens-zijn meestal in het krachtige en het perfecte. “Omdat God perfect is, moet het beeld van God gevonden worden in dat wat perfect is, of dat wat zich richting perfectie beweegt,” zoals één theoloog, (Hull, 2004) het samenvat.

Een vergeten groep: christenen met een beperking

 

 

Deel 1 in de drieluik over 'disability theology' - Katie Vlaardingerbroek

De andere kant van een vader van zieke kinderen die worstelt en reflecteert op gebedsgenezing, is het verhaal van de zieke kinderen zelf. De afgelopen jaren heb ik als theologe en schrijver / spreker veel besproken in en over christelijk Nederland. Mijn persoonlijke ervaringen met chronische ziekte heb ik hierbij heel lang expres niet genoemd. Ik zag (en op slechte dagen, zie) het als mijn geheime zwakte, niet als een bron van kracht.

In het laatste jaar van mijn theologiestudie heb ik me echter verdiept in disability theology. Hierin heb ik ontdekt hoe belangrijk het is om juist wel, ook bij het bespreken van gebedsgenezing, te kijken naar de ervaringen van mij en anderen die als christenen leven met chronische beperking. In dit drieluik lees je mijn ervaring en observaties, ik nodig je bij deze uit om je eigen ervaringen ook te delen.  

Rolstoel
Op veertienjarige leeftijd werd bij mij de ziekte van Crohn, een chronische darmziekte, vastgesteld. Twee weken later zat ik opeens met een sondevoedingsslangetje in mijn neus in een rolstoel. Mijn toekomst leek opeens even helemaal weg. Ik kon niet naar school. Na een uurtje mijn vriendinnen op bezoek hebben, was ik de rest van de dag bekaf. Ik had pijn. Ik was iedereen om me heen opeens tot last en voelde me ook nog slecht omdat ik alle aandacht en medelijden die mijn kant opkwam, begon te gruwelen. Ik was me er pijnlijk van bewust dat als ik nu door mijn vader, Matthijs, in mijn rolstoel rond geduwd werd mensen naar me keken. Mensen  behandelde me anders, deden liever maar namen me ook minder serieus. Ze zagen mij namelijk niet meer, maar alleen mijn magere lichaampje dat zwakte uitstraalde.

Waarom het normaal is om boos te zijn op God, als je niet geneest

Wist je dat, als je boos op God bent, je niet de eerste bent? De eerste persoon die in de Bijbel namelijk boos op God werd, was Kaïn. Kaïn was boos, omdat God het offer van zijn broer Abel wel accepteerde en zijn offer niet. Hoe reageert God op deze boosheid? Wordt God boos op Kaïn? Straft Hij hem? Nee, Hij vertelt Kaïn dat de zonde aan zijn deur staat te kloppen. Hieruit kunnen we twee dingen leren. Allereerst is het dus geen zonde dat je boos bent, zelfs niet op God. De zonde staat namelijk nog buiten zijn deur te kloppen en is nog niet binnen gekomen. Dit gebeurt pas nadat Kaïn zijn woede richting God op Abel projecteert en deze vermoordt. Dit laat zien dat niet de boosheid zelf, maar hoe je met je boosheid omgaat, bepaalt of de 'zonde' wel of niet in je leven binnenkomt.

Boos zijn is op zich geen zonde. Boos zijn is een emotie, die zowel God de Vader als God de Zoon allebei kennen en allebei uiten. Als zowel God de Vader als Jezus boos kunnen zijn, is boos zijn dus geen zonde. Het is wat je met deze boosheid doet, dat bepaalt je of wel of niet gaat zondigen. Naast Kaïn zien wij dat bijvoorbeeld ook David boos wordt op God, als God Uzza dood, wanneer deze de ark beetgrijpt. Job stelt vanuit zijn boosheid allerlei verwijtende vragen richting God. Jona is boos als God een worm stuurt, die zijn schaduwgevende boom laat verdorren. De schrijvers van de Psalmen en Klaagliederen durven God te bevragen, zelfs te verwijten vanwege Zijn ogenschijnlijke passiviteit. Dit betekent dat je, als je boos op God bent, je in goed Bijbels gezelschap bevindt, op Kaïn na dan….

Waarom je voorzichtig moet zijn om je door onbekende christenen de handen op te laten leggen tijdens een genezingsdienst

Laat me je meenemen terug in de tijd naar 1995. We zitten midden in wat toen de Toronto Blessing genoemd werd. Ook in ons land is deze beweging gearriveerd. Bekende en minder bekende christelijke Nederlandse leiders zijn naar Toronto gevlogen. Hier is hen de handen opgelegd en hebben zij een impartatie ontvangen. Zij geloven dat er een kracht of werking van de Geest op hen is overgebracht. In Toronto is er van alles met hen gebeurd. Ze hebben gehuild, gelachen, gebeefd. Ze zijn dronken in de Geest geweest. Ze zijn gevallen. Ze hebben allerlei klanken en geluiden gemaakt en hebben in dit alles in hun ogen iets moois van God ontvangen.

Terug in Nederland hebben zij in hun kerken en gemeentes op hun beurt weer de handen op mensen gelegd. Zo is ook in ons land de Toronto Blessing in al haar heftigheid losgebarsten. Overal worden er verfrissingsavonden gehouden. Gemeentes die hierin meegaan, zien een toestroom van nieuwe leden. Kerken en gemeentes, die hier afwachtend of zelfs negatief tegenover staan, verliezen soms veel meelevende leden, die wel “verder in de Geest” willen gaan.

Diepere intimiteit met Jezus
Voor veel christenen, toen en nu, lijkt de beweging echter vooral iets moois te leveren – een bewijs van Gods werking, een opleving van persoonlijk geloof, een diepere intimiteit met Jezus en een vervulling van Gods Geest die ze door handoplegging ontvangen hebben. Toch heb ik een belangrijke bedenking over ‘zomaar’ allerlei onbekende christenen de hand opleggen, die voortkomt uit mijn eigen ervaringen vijfentwintig jaar geleden.

De afgelopen weken hebben we vooral gekeken naar de menselijke kanten van genezingsdiensten en de pastorale brokstukken, die hier uit voort kunnen komen. Ik geloof echter ook dat er een geestelijk aspect is, dat belangrijk is om te bespreken. Ook al kan praten over de geestelijke dimensie ons ongemakkelijk doen voelen, vooral als dit buiten onze eigen christelijke beleving en overtuiging staat.

In 1995 ben ik zelf net begin twintig en mag ik deel uitmaken van het christelijk leidersoverleg in Den Haag. Binnen dit leidersoverleg zie ik de bijeffecten die de Toronto Blessing in onze stad teweegbrengt. Voorzichtige pinkstergemeentes verliezen veel van hun mensen aan die ene charismatische kerk, die wél interkerkelijke verfrissingsavonden organiseert en hierdoor veel van die bezoekers weet toe te voegen aan deze gemeente. Dit brengt een hoop pijn teweeg. Tegelijkertijd hoor ik allerlei getuigenissen van mensen die de meest bijzondere dingen ervaren.

Zwarte vlek onder borstkas
Op een gegeven moment ontvang ik een brief van deze charismatische gemeente met een uitnodiging om samen met de andere voorgangers van Den Haag naar een bijeenkomst te komen. Deze bijeenkomst zal geleid gaan worden door een toen landelijke bekende charismatische leider, die later helaas wegens grove zonde moest aftreden en hiermee in de vergetelheid is geraakt. Daar sta ik dan als jonge leider tussen al deze oudere mannen Gods. De charismatische leider vertelt ons over zijn ervaringen in Toronto.

De avond wordt afgesloten met een groepsgebed, waarbij we van deze leider elkaars handen moeten vasthouden. Terwijl hij begint te bidden, beginnen om mij heen allerlei voorgangers en leiders te schudden, te lachen en te manifesteren. Voor mij is dit niet helemaal vreemd. Ik heb dit wel vaker gezien in diensten die ik heb bezocht. Maar terwijl het gebed maar doorgaat, voel ik ineens een zwarte plek onder mijn borstkas. Het is alsof ik door iets duister en smerigs ben aangeraakt en dat dit een donkere vlek heeft achtergelaten. Het lijkt ineens alsof er een vliesje op mijn hart ligt. Het is een vreemde gewaarwording, want ik kan die vlek letterlijk voelen.

Onderweg naar huis stop ik de auto en bid aan de kant van de weg dat God die vlek zal wegnemen, maar er gebeurt niks. Ik belijd elke zonde die ik kan bedenken. Ik stuur de vlek weg in Jezus naam. Ik plaatst mijzelf onder het bloed van het Lam, maar de vlek blijft gewoon zitten. Vanmorgen onderweg naar de bijeenkomst voelde het nog als een open hemel tussen God en mij. Nu ligt daar een smerig laagje tussen, dat ik niet kan wegwrijven. Ik realiseer mij dat ik dit tijdens het eindgebed heb opgelopen. Ik weet ook niet hoe dat kan, maar ik blijf het wel letterlijk voelen. Het is alsof er een soort verduistering tussen mij en God is gekomen. Wat een nare ervaring!

Opluchting
Een aantal dagen probeer ik van alles om die vlek weg te krijgen. Ik neem extra tijd voor mijn stille tijd. Ik vast een hele dag en drink alleen maar water. Ik bid urenlang, maar niks helpt. Lindsey, mijn vrouw, ziet mijn geworstel en vraagt me wat er aan de hand is. Ik vertel haar over de vlek. Ze vraagt of ze met me mag bidden. Tijdens haar gebed, waarop ze haar hand op de vlek legt, voel ik de vlek oplossen en verdwijnen. Het vliesje is weg. De interactie met God is weer open. Ik ben zo opgelucht! Hierna heb ik nooit meer zoiets meegemaakt, maar ik ben het ook nooit meer vergeten. Ik wist dat ik in mijn geestelijk leven iets had opgelopen tijdens het gebed van die bijeenkomst dat tussen mij en God was komen in te staan. Later heb ik hier nog veel over nagedacht. 

Occulte belastingen
Is het mogelijk dat wij als christenen andere christenen via handoplegging zowel iets goeds als iets verkeerds kunnen overdragen? De enige Nederlandse schrijver (waarvan ik weet) die hier uitvoerig over geschreven heeft, is Willem Ouweneel. Als tiener verslond ik zijn boek ‘Domein van de slang’. Later heb ik ook zijn boek ‘Godsverlichting’ gelezen. Hoewel ik weet dat Willem Ouweneel over een aantal belangrijke zaken nu heel anders denkt, beschrijft hij in beide boeken hoe door handoplegging niet alleen maar gaven en vervulling van de Heilige Geest kunnen worden overgedragen, maar ook eventuele occulte belastingen.

Als dat zo is, en ik vermoed van wel, dan is dat eigenlijk vreemd dat wij hier zo weinig over horen. We leven namelijk in een tijd waarin iedereen voorzichtig is voor besmettingen en virussen. Tieners en jongeren worden geleerd dat ze ‘veilig moeten vrijen’ en op moeten passen voor seksuele overdraagbare aandoeningen (SOA’s), maar niemand waarschuwt ons voor een GOA, een geestelijke overdraagbare aandoening!

Iedereen weet dat je niet zomaar op elke bijlage van een mail moet klikken, omdat je hiermee je computer met een virus kunt besmetten met alle ellende van dien. Ondertussen laten wij ons wel op conferenties en parakerkelijke bijeenkomsten zomaar door elke christen, die je niet kent, de handen opleggen. Waarom gaan we zo zorgvuldig om met onze pc en tegelijkertijd zo nonchalant en onschuldig met ons geestelijk leven?

Overbrengen van kracht
Misschien komt dit wel omdat wij hier te weinig van weten. Als Bijbelgetrouwe christenen bevinden wij ons vaak op volledig onbekend terrein, als wij te maken krijgen met facetten in de christelijke wereld, waar de Bijbel over lijkt te zwijgen of misschien niet heel duidelijk over is. Neem nu dit concept ‘impartatie’, het overbrengen van de kracht, of zoals ze vaker zeggen ‘de Geest’, waardoor er van alles lijkt te gebeuren. Als we kijken naar de oorsprong van de Toronto Blessing, dan zien wij dat dit begon met Rodney Howard Browne, een Zuid-Afrikaanse prediker die later helaas aan verschillende controversies gelinkt is.

Waarom vermeld ik de controversies erbij? Omdat de Bijbel ons leert om te kijken naar hoe onze leiders eindigen en dat wij aan de vrucht van Geest in hun leven de boom kunnen herkennen. Via Rodney Howard Browne komt de impartatie naar Toronto, waar duizenden leiders uit de hele wereld naar toe reizen, die hier de handen op worden gelegd en dezelfde impartatie meenemen naar hun eigen mensen.

Op internet gaat zo’n leuk feitje rond dat je nooit meer dan zes handdrukken verwijderd bent van elke andere persoon op aarde. In de christelijke wereld is de kans groot is je nooit meer dan twee of drie handopleggingen verwijderd bent van de impartatie, die via Rodney Howard Browne de wereld is in gekomen. Maakt dat uit, zou je denken? Op zich hoeft dat helemaal niks uit te maken, maar het roept wel een aantal vragen op: In Den Haag zag ik dat, als je in een stad bijvoorbeeld twintig kerken had en van die twintig kerken ging er maar één kerk met een groepje leiders naar Toronto (en later naar Brownsville en Lakeland), er alleen in die kerk dezelfde manifestaties plaatsvonden, als in de plek die bezocht was. In die andere kerken vonden er geen manifestaties plaats.

Een soort geestelijk 'virus'
Wel apart dat God Zich laat limiteren door een menselijke overdraging via het opleggen van handen,  want zo lijkt het te werken. Door handoplegging ontvang je iets. Dit neem je mee in je lichaam terug in het vliegtuig. Pas als je in eigen gemeente andere mensen de handen oplegt, ontvangen zij het ook. Eigenlijk zou je impartatie als een soort geestelijk virus kunnen beschrijven, dat wij via handoplegging van de ene persoon in het geestelijke leven van de andere persoon wordt overgedragen. Ik realiseer mij dat ‘virus’ gelijk negatief klinkt. Zo bedoel ik het niet, maar ik denk dat dit wel de beste beschrijving is.

Waarom werkt God op zo’n beperkende manier van lichamelijke overdraging van de één op de andere christen? En wat een pech voor arme gemeentes in ontwikkelingslanden, die niet het geld hadden om iemand naar Toronto, Brownsville of Lakeland te sturen om de zalving met het vliegtuig op te halen, want die ontvingen dit dan ook niet!

De grote vraag die dit hele concept van impartatie via handoplegging oproept, is: Hoe weten wij nu dat wij dat hetgeen, dat wij via de ander door handoplegging ontvangen hebben, honderd procent van de Heilige Geest is?  

Barsten van handoplegging
“Dit heeft te maken met vertrouwen in Gods goedheid en kracht, het fundament van geloven”, zou je kunnen antwoorden en het is een mooi antwoord. Tegelijkertijd leven we in een gebroken wereld, waarin naast Gods aanwezigheid er ook zoveel duisternis is. Christenen worden hier niet volledig van beschermd. “Juist niet!”, zou je kunnen zeggen, als we naar de vele landen kijken waar christenen vervolgd worden. Als wij christenen ook lijden en deel zijn van de gebroken wereld, is het niet mogelijk dat handoplegging ook haar barsten kent? Zou het zo kunnen zijn, dat wij daarin ook iets van onze eigen zielskrachten aan de ander overdragen? Kunnen wij zelfs wellicht onbewust een misleidende geest of een occulte beïnvloeding overdragen?

Stel dat dit risico er wel is, zelfs al is het heel klein, moeten we dan niet voorzichtig zijn? Een paar weken geleden was ik op bezoek in Rwanda, waar ik een nare voedselvergiftiging opliep. In het Rwandese ziekenhuis moest er bij mij bloed worden afgenomen. Wat was ik blij toen ik zag dat het om een steriele naald ging, die hij uit een steriele verpakking kwam. Stel je voor dat er een vieze naald was gebruikt, wat van tevoren even mijn angst was geweest, dan had ik zomaar een vreselijke besmetting kunnen oplopen.

Overmoed of onschuld?
Ik verbaas mij over onze overmoed of onschuld binnen christelijk Nederland. Ik weet nog niet om welke van de twee het nu precies gaat. Misschien gaat het om een mix van beiden. Ik vermoed dat het vaak een consequentie is van ons verlangen om volledig op onze medechristenen te vertrouwen. Vertrouwen wordt echter alleen volwassen als ze geïnformeerd is over de gevaren die er zijn en de wijsheid om hier zorgvuldig mee om te gaan. Voorzichtigheid creëren rondom handoplegging is daarin niet een teken van een zwak geloof. Sterker nog, het is heel Bijbels. De schrijver van de eerste Johannes brief waarschuwt ons om niet elke geest te geloven, maar om van elke geest te testen of zij van God komt. Ik geloof dat dit ook geldt voor elke impartatie die via handoplegging wordt overgebracht.  

Ik denk dat het belangrijk is dat je degene, die onder handoplegging voor je wilt bidden, kent en door die persoon gekend wordt. Daarom verbaast het me ook dat veel genezingsdiensten bijna alleen maar door parakerkelijke organisaties, zoals bepaalde stichtingen en rondreizende genezers of door landelijke grote conferenties, georganiseerd worden. Hiermee vergroot je namelijk de kans dat degene, die tijdens het gebed jou de hand wilt opleggen, iemand is waar jij persoonlijk helemaal niks van weet en die jij niet kent. Dit betekent dat jij de organisatie van deze genezingsdienst moet vertrouwen, dat hun vrijwilliger of de spreker, die jou de handen oplegt, jou een honderd procent zuivere impartatie van de Heilige Geest meegeeft. En in welke mate kunnen zij die garantie écht bieden?

Voorstander
Om even heel duidelijk te zijn. Ik ben absoluut een voorstander van  handoplegging tijdens gebed. Hoe en waarom dit werkt, begrijp ik niet. Ik geloof echter dat God Zijn zegen en kracht aan de ander wilt overdragen door het lichamelijke contact tussen twee christenen. Maar ik pleit ervoor dat we dit binnen de veilige setting van de gemeente of binnen de veilige setting van het gezin of van vriendschappen laten gebeuren. Waar je de ander kent. Waar je weet wat zijn of haar wandel met de Vader is. Waar je de vrucht aan de boom van de ander kan herkennen. Waar jij je geheel onbevangen open kunt stellen voor de geestelijke zegen, kracht en gaven via het gebed van handoplegging door de ander.

Hoe weet je nu of het veilig is om jezelf open te stellen voor gebed met handoplegging van de ander? Een mogelijke vraag die jij jezelf zou kunnen stellen, is: “Ben ik bereid om mijn pincode en mijn pinpas, ja zelfs mijn tandenborstel uit te lenen aan die persoon, die nu zijn of haar handen op mij wil leggen?” Dit klinkt misschien een beetje als een spottend voorbeeld, maar zo bedoel ik het niet. Deze vraag is een grappige karikatuur, die ons helpt iets te voelen van de intimiteit die gepaard gaat met handoplegging.

Ken je deze persoon voldoende en heb je genoeg objectieve kennis over deze persoon waarop je vertrouwen gebaseerd is? Of is het meer gebaseerd op een idealisering van deze persoon als een ‘man of vrouw Gods’? Als je antwoord op deze eerste vraag ‘ja’ is, laat het zien dat je deze persoon kent en vertrouwt. Als je deze persoon niet je pincode, laat staan je tandenborstel toe vertrouwt, waarom zou jij je dan wel openstellen in je geestelijk leven voor de impartatie, die hij of zij aan jou wilt overdragen?

(Uit respect voor de overtuiging van mijn charismatische vrienden heb ik het woord ‘Geest’ in dit artikel consequent met een hoofdletter geschreven. Ik ben mij er echter van bewust dat iets met een hoofdletter schrijven geen automatische garantie biedt dat het ook altijd 100% om de Heilige Geest gaat. Ik vermoed dat er soms een vermenging kan plaatsvinden tussen Gods Geest, onze menselijke geest en in bepaalde gevallen zelfs met een verkeerde geest.)

 

Waarom genezingsdiensten vaak zo ongezond zijn voor de gebedsgenezer zelf

Iedere christen heeft van God een gave gekregen. Toch lijkt het alsof we niet elke gave even hoog achten. Voor wellicht begrijpbare en menselijke redenen vinden wij de gaven van leiderschap, wonderen doen en genezingen bijvoorbeeld vaak belangrijker dan de gave van dienen of besturen.

Het is niet alleen dat we sommige gaven hoger en belangrijker achten. We plaatsen degenen, die deze gave van God gekregen hebben, ook nog eens op een voetstuk. We doen dit vooral met bepaalde mannen en vrouwen, die charismatisch leiderschap vertonen, die getuigenissen vertellen over de wonderen in hun bediening en die kracht lijken te hebben om mensen te genezen. Deze mensen maken zwaar indruk op ons. Zij zijn degenen naar wie wij met verwondering en ontzag kijken en die wij gezamenlijk op een voetstuk zetten.

We tillen hen als het ware boven ons uit en zeggen: “Jullie zijn beter dan ons.” Wij plaatsen hen zowel in ons hoofd als in de kerk op het podium. We geven hen een bovenrol, terwijl wij zelf dan nederig in een onderrol kunnen kruipen.  

Ongezonde formule
Maar waarom doen we dit eigenlijk en is dat wel zo gezond voor hen? Zou het kunnen dat de formule van een genezingsdienst wellicht ongezond is voor de gebedsgenezer zelf?  Dat zou toch wat zijn! Als je bediening gericht is op de genezing van anderen, maar dat de vorm waarin je dit giet tegelijkertijd ten diepste ongezond is voor jou… “Kijk vooral goed hoe de levenswandel van uw leiders eindigt.”, moedigt de schrijvers van de Hebreeën brief in hoofdstuk 13 zijn lezers aan. 

Wat zien wij als met name naar beroemde gebedsgenezers in Amerika kijken en hoe zij hun bediening hebben beëindigd? We zien veel seksuele affaires, machtsmisbruik, financieel wangedrag, soms zelfs gevangenisstraffen. Is het dan logisch dat je jezelf afvraagt: “Wat gaat er mis?” Misschien doen wij iets met deze mannen en vrouwen dat lijnrecht tegen de waarden en de principes van Gods koninkrijk ingaat. Wat als volgelingen van Jezus niet gemaakt zijn om op een voetstuk geplaatst te worden?