Post-Evangelische Perikelen

21. Ga jonge leiders coachen!

 

Het is inmiddels 2029. Als John deze week een avondje bij mij thuis op bezoek is, vertelt hij me dat een jonge charismatische gemeente hem gevraagd heeft of hij voorganger in hun gemeente wil worden.

Ik schrik er een beetje van. “Weten ze van je achtergrond?” John vertelt me dat dit voor hen geen bezwaar is. “Ze geloven dat ik vergeven en hersteld ben en zouden me graag hebben.” Ik weet het niet. Maar het is John’s leven…

“Wat heb je ze gezegd?” vraag ik. “Ik doe het niet. Om eerlijk te zijn durf ik het gewoon niet. Ik ben te bang dat ik niet om zou kunnen gaan met die positie. Oh, ik weet dat ik de taak wel aankan. Ik weet dat ik deze gemeente zou kunnen laten uitgroeien naar een grotere gemeente en hen een eind verder op weg zou kunnen helpen. Maar ik weet niet of ik dit samen met Jezus kan doen. Ik ben te bang dat als ik weer een podium op ga en invloed krijg, ik terugval in de oude patronen van de andere John. Dat John het zonder Jezus gaat doen en gaat manipuleren en domineren. Weet je, Matthijs. Ik ben tot het punt gekomen dat ik liever bang ben om zonder Jezus op te trekken, dan dat ik moet functioneren in de gaven en talenten die God mij heeft gegeven. Ik weet dat dit misschien tegenstrijdig klinkt. Maar soms is het beter om samen met Jezus ‘nee’ te zeggen tegen een geweldige bediening die je misschien op het lijf geschreven is, dan om zelfs maar het risico te lopen iets van Jezus kwijt te raken.”

20. Het einde van de Joy-gemeente

 

Het is 2026. John heeft zijn leven weer op de rails, maar met de Joy-gemeente gaat het niet zo goed.

Als ik vandaag mijn laptop open, stromen de persberichten binnen. De Joy-gemeente in Amstelland heeft zichzelf opgeheven! De stichting is failliet. Nadat John als senior pastor was afgezet, werd Annelies aangesteld als de nieuwe voorganger van de gemeente. Erik, de jonge aanbiddingsleider werd haar rechterhand. Twee jaar later trouwden ze en trok Erik bij Annelies in de villa in Blaricum in. De gemeente haalde echter niet meer zoveel bezoekers als in de tijd van John.

Direct na de val van John raakte Joy al een derde van haar leden kwijt. Sindsdien kwamen er maandelijks minder bezoekers. Dit had logischerwijs een grote invloed op de betalende kern. Vanwege hun nieuwe gebouw had de gemeente een enorme hypotheek. Minder gemeenteleden moesten nu maandelijks hetzelfde bedrag ophoesten. De televisiebediening ‘Time for Joy’ werd als eerste gestopt. Maar dit kon het tij niet keren.

“Annelies en Erik verhuizen naar Amerika. De bestuursleden van stichting Joy worden hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor alle schulden.”

Nu, vijf jaar na de val van John, moest het gebouw met winst verkocht gaan worden, maar niemand wilde het kopen. Een grote televisieproducent toonde interesse, maar voor veel minder dan zij er oorspronkelijk voor hadden betaald. Annelies en Erik zagen de bui al hangen en namen plotseling ontslag. Ze verkochten heel snel de villa in Blaricum en de woning in Portugal en verhuisden binnen twee maanden met hun tweetjes naar de Verenigde Staten, waar ze een prachtige woning aan de kust kochten. De kinderen waren toch al het huis uit. Annelies en Erik waren financieel helemaal binnen en konden nu ruimschoots gaan rentenieren.

19. Het leven weer op de rails

 

Nu de relatie met zijn ouders is hersteld, probeert John zijn leven weer op de rails te krijgen.

John is alles kwijtgeraakt en wat hij nog niet kwijt was, heeft hij na onze kampeertrip in Schotland teruggegeven. Het was ook geen klein bedrag, bijna anderhalf miljoen euro. De afgelopen weken is hij bij veel van zijn ‘slachtoffers’ op bezoek geweest om hen vergeving te vragen en hen zo goed als het nog kan financieel te vergoeden. Nu heeft hij echt niks meer. Om zijn woning in Amsterdam te kunnen aanhouden en in zijn onderhoud te voorzien, heeft hij dringend een baan nodig.

Het liefst zou John werken in een christelijke functie. Dit is wat hij gewend is. Maar een nieuwe baan in de evangelische hoek van ons land kan hij volgens mij wel schudden. Iemand die zo gevallen is als John, is afgeschreven. Zelfs al heeft hij een werkelijk herstel meegemaakt. In de charismatische hoek ligt het gelukkig net wat anders. Ik weet niet waarom, maar mensen zijn hier eerder geneigd om iemand een tweede kans te geven. John kan directeur worden van een kleine charismatische uitgeverij in Barneveld. Het is niet echt wat hij wil, maar het is het beste wat hij kan krijgen. John geeft zijn woning in Amsterdam op en verhuist naar de Veluwe.

“Hoe kun je nu een relatie aangaan met je psychologe? vraag ik hem.”

In Schotland heeft hij mij verteld dat hij gesprekken wilde aangaan met een christelijke psycholoog om nog een aantal dingen uit zijn verleden door te spreken en te verwerken. Hij houdt zijn woord en neemt contact op met een christelijke psychologe in Ede. Een paar maanden later belt hij mij op dat hij goed nieuws heeft. Hij heeft een nieuwe vriendin. Iemand die helemaal bij hem past. Ze is ook christen en samen gaat dit het helemaal worden. Ik ben enthousiast voor hem totdat hij mij vertelt dat zijn nieuwe vriendin zijn christelijke psychologe is. “Hoe kun je nu een relatie aangaan met je psychologe?” vraag ik hem. John vertelt mij dat ze pas nadat de sessies met haar geëindigd waren een relatie hebben gekregen, dat ze er goed over hebben nagedacht, maar dat ze het allebei willen proberen. Hij is zo gelukkig!

18. Een heftig bezoek aan Johns moeder

 

Een paar dagen na onze trektocht in Schotland belt John me op. Hij heeft telefonisch contact gehad met zijn moeder en heeft een afspraak met haar gemaakt. Zoals beloofd ga ik met hem mee.

Ik ben met mijn eigen auto gekomen. Johns moeder woont in grote seniorenflat in Zeist. Als ik parkeer, staat John er al met zijn auto. John is heel zenuwachtig, dat is aan alles te zien. We wandelen samen naar de flat. John is hier nog nooit geweest. In de tijd dat hij nog contact met zijn ouders had, woonden ze nog in Amstelveen. Een paar jaar geleden, voordat zijn vader overleed, zijn ze naar Zeist verhuisd.

Johns moeder woont op de zevende verdieping. Ze heeft via de intercom de deur van de flat al voor ons opengedaan. Als we boven uit de lift stappen, staat Johns moeder al te wachten. Huilend vallen de twee elkaar om de hals. Ik sta er een beetje schaapachtig bij. Snikkend als een kind omhelst John zijn moeder. Keer op keer hoor ik hem fluisteren: “Mam, het spijt me zo. Het spijt me zo.” Zijn moeder strijkt zijn haren en fluistert: “Het is goed zo, jongen.” Als na een paar minuten het heftigste van de ontmoeting eraf is, neemt zijn moeder John aan de hand mee het huis binnen, de woonkamer in. Ik volg op een afstandje.

Voordat we de kans krijgen om te gaan zitten, haalt zijn moeder een envelop uit de lade. “Dit is een brief van je vader. Hij was er zo zeker van dat je op een dag hier terug zou komen. Hij heeft mij op zijn sterfbed doen beloven dat ik je deze brief zou geven op het moment dat je hier terug zou komen. Hij is voor jou. Zo!” Het lijkt of er een grote last van haar afvalt. “Hebben jullie trek in koffie?” John en zijn moeder raken in een diep gesprek. Ik drink mijn koffie op en neem afscheid met de smoes dat ik nog een andere afspraak heb. Hier hoef ik verder niet meer bij te zijn.

Hoeveel bloed mag aan ons gebruik van Gods Woord als zwaard kleven?

 

 

Van de week werd ik geraakt door het openhartige gesprek op CIP tussen Rik en John Lapré.

John was ooit een succesvolle, christelijke spreker die, zonder dat iemand dit wist, tegelijkertijd met zijn homoseksuele gevoelens worstelde. Toen dit feit, zonder dat hij dit wilde, plotseling door een andere christen in de openbaarheid werd gebracht, volgde de ‘logische’ reactie. Gebaseerd op Bijbelse overtuigingen was er ineens nergens meer plek voor John. Baan kwijt, bediening kwijt, huis kwijt, vrienden kwijt en bijna hierdoor God kwijt.

Kijkend naar het interview zag ik een zwaar beschadigd iemand. Niet zozeer beschadigd, omdat hij zijn seksuele geaardheid gelukkig nu volledig erkend heeft en getrouwd is met een andere man. Nee, ik zag een kwetsbare man, die zich door andere christenen beschadigd voelde. Christen die in volle overtuiging het zwaard van Gods Woord op hem hadden laten neerkomen. En waarom? Omdat zij ervoeren dat dit niet alleen hun recht was, maar juist hun plicht.

En ik voelde het dilemma…

En het dilemma bracht een vraag bij mij naar boven:

“Hoe vind je een balans tussen een overtuiging en het risico dat je vanuit deze overtuiging de ander en je relatie met de ander hiermee beschadigt?”

17. Aan het einde van de lijn

 

John heeft me verteld dat hij in totaal 1,2 miljoen euro wil weggeven aan mensen die hij de afgelopen jaren financieel heeft gemanipuleerd. Maar er is nog iets wat hem niet lekker zit…

Als we ‘s morgens opstaan, zijn onze tenten bevroren en liggen er rondom allemaal herten te slapen die heel snel wegrennen als ik mijn hoofd uit de tent steek. John stapt een paar minuten later zijn tent uit. Het schemert, maar het belooft een heldere dag te worden op Rum. Vandaag gaan we de berg op.

Het is een hele klim, vooral voor twee mannen die binnenkort vijftig worden en allebei ‘iets’ te zwaar wegen. Gelukkig kunnen we onze bagage en rugzakken in de tent laten liggen. Hier komt vandaag toch niemand meer langs. De bergen op Rum zijn ongeveer een kilometer hoog, maar omdat je op zeeniveau begint, is het toch nog een hele klim. De zonsopgang op de top halen we niet meer. Halverwege de berg komt de zon over het eiland Mull op. Om een uur of acht in de ochtend staan we op de eerste top.

Dit is de enige plek op het eiland waar mobiel bereik vanaf het vaste land is. Ik gebruik de gelegenheid om uitgebreid met Jessie te spreken, terwijl John stil zit te genieten van het uitzicht. Na Jessie bel ik mijn dochter Sanne op die onlangs getrouwd is en in nu Engeland woont. Na Sanne is mijn zoon Ben aan de beurt die voor zijn studie doordeweeks in Groningen op kamers woont. John zit daar maar te zitten, terwijl ik al mijn telefoontjes afwerk. Als ik eindelijk neerleg, komt er ook nog eens een tiental sms’jes binnen van mijn vrienden, collega’s en van mijn ouders.

“Johns mobiel blijft leeg. Ik schrik van het contrast. Dat betekent het dus om alles kwijt te zijn geraakt.”

Johns mobiel blijft leeg. Ik schrik van het contrast. Dat betekent het dus om alles kwijt te zijn geraakt. Ik ga naast hem zitten. Hij biedt mij een halve snicker aan. “Dat waren een hoop sms’jes.” “Ja, zelfs mijn ouders wilden even dag zeggen.” “Weet je dat ik al 24 jaar geen contact meer heb gehad met mijn ouders? Het is niet dat zij het niet geprobeerd hebben, maar ik heb mede onder invloed van Annelies al het contact met hen geweigerd. Ach, ik moet me niet achter Annelies verbergen. Je weet dat ik mijn vader als voorganger heb afgezet.”

16. Een hoop geld om kwijt te raken

 

Op Canna hebben John en ik allebei een confronterende ontmoeting met Jezus gehad. Hierdoor is er een nieuwe verbroedering ontstaan. Dan neemt John een onverwacht besluit…

Vanaf die avond verandert onze relatie. We zijn op Canna allebei met onze duistere kant geconfronteerd en hier zowel gebroken als meer geheeld uitgekomen. Er is een verbroedering ontstaan die moeilijk onder woorden is te brengen. Misschien zijn we wel voor het eerst in onze twintigjarige relatie echt vrienden aan het worden.

De volgende dag vertrekken we met de ferry naar het woeste bergeiland Rum. Het is een lange dagwandeling van de aanlegplek langs het dorpje door het midden van het eiland naar het mausoleum. Het mausoleum is de plek waar de eerste graaf van Rum samen met vrouw en dochter begraven ligt. Het is een bizar gezicht. Een groot marmeren gebouw op zo’n uiterst afgelegen plek.  Het is hier prachtig wild met de woeste bergen op de achtergrond. Ik kan me voorstellen dat dit de favoriete plek van de graaf op het eiland was.

We zetten onze tentjes op langs het riviertje. Het is nog steeds prachtig weer. Na het eten gaat John op de rotsen boven de baai zitten schrijven. Hij zit hier wel een paar uur. Ik probeer mijn nieuwsgierigheid te bedwingen en schrijf zelf wat in mijn dagboek. Maar mijn nieuwsgierigheid wint het toch. Ik kook water voor twee koppen thee en ga met twee hete mokken richting John. John hoort me niet komen. Hij schrikt als ik ineens achter hem sta. “Thee?” vraag ik hem. John knikt en ik ga naast hem zitten.

“John laat mij een lijst met namen en bedragen zien. ‘Ik wil al mijn geld gaan weggeven.’ ‘Al je geld?’ vraag ik hem verbaasd.”

Als ik hem vraag wat hij aan het schrijven is, laat hij mij een lijst met namen en bedragen zien. “Toen je me eergisteren confronteerde met al die mensen die ik volgens jou financieel uitgebuit en gemanipuleerd had, deed ik dat af als onzin. Maar Jezus liet me gisteren zien dat ik inderdaad misbruik van mensen heb gemaakt. Hij heeft mij zelfs hun gezichten en verdriet laten zien. Annelies en ik hebben bij een aantal van hen veel kapot gemaakt.” Ik knik en weet even niet wat ik moet zeggen. “Ik wil al mijn geld gaan weggeven.” Al je geld? vraag ik hem verbaasd. “Ik wil opnieuw beginnen. Ik wil opnieuw leren om samen met Jezus te gaan leven en Hem te gaan vertrouwen. Vandaar die bedragen.” John laat me de lijst zien. Er staan zo’n vijftig namen op met daarachter bedragen van vijfduizend tot vijftigduizend euro. Ik doe een snelle rekensom en zie dat het bij elkaar op ongeveer 1,2 miljoen euro uitkomt. Wil hij dat echt allemaal weggeven? Zou hij dan nog wel wat overhouden? Het is een hoop geld om kwijt te raken…

15. Makkelijk is dat, zo’n ontmoeting met Jezus

 

Samen met John kampeer ik op Canna, een wild en vrijwel onbewoond eiland voor de kust van Schotland. Zal onze ruzie van de vorige dag worden bijgelegd?

‘s Morgens om vijf uur ben ik klaar wakker. Het eerste waar ik aan denk is onze ruzie van gisteravond. John is niet met zijn tentje ergens anders gaan staan, maar gewoon zonder te praten vroeg zijn nest ingedoken. De zon is al op. Hier in het noorden van Schotland zijn de nachten kort. Ik besluit om nog een uurtje te blijven liggen, maar om zes uur heb ik het echt gehad. Vanuit de tent van John klinkt geen enkel geluid. Ik fluister een paar keer zijn naam, maar hij is nog niet wakker. Ik trek mijn schoenen aan en besluit Compass Hill te beklimmen.

Dit is een van de hoogste punten van het eiland. Een berg vol ijzer, zodat je kompas alle kanten opdraait. Het is geen moeilijke klim. De rotswanden aan de zijkant van de berg zitten vol met broedende vogels die af en aan vliegen. Honderden papegaaiduikers zie ik.

“John huilt minutenlang. Ik sla mijn arm om zijn schouder en laat hem uithuilen.”

Ik raak de tijd een beetje uit het oog, en als ik uiteindelijk weer bij onze tentjes aankom is het veel later dan ik had gepland. Zo te zien is John op. Zijn tent staat open, maar ik zie hem niet. Waar zou hij zijn? Ineens zie ik hem in de verte op de rotsen zitten, uitkijkend over de baai. Als ik naast hem ga zitten, zie ik dat hij rooddoorlopen ogen heeft. Hij heeft gehuild. Ik weet niet wat ik moet doen, dus ga ik maar in stilte naast hem zitten. Zo zitten we wel een half uur.

“Ik heb vannacht Jezus ontmoet.” Terwijl John dit zegt, draait hij zich om en kijkt mij aan. “Jezus was hier vannacht op het eiland. Hij was hier de hele nacht. Hij heeft mij alles vergeven.” Ik zie John stralen terwijl hij het zegt. Gelijk schiet er van alles door mijn hoofd. “Zo gemakkelijk kom je er niet vanaf, mannetje. Het is wel heel kort door de bocht om nu in één keer te gaan claimen dat Jezus alles vergeven heeft. Zo kan ik dat ook.” Ik merk dat ik vanuit mijn cynisme een aantal lelijke opmerkingen wil maken, maar ik houd me nog net in. Gelukkig kan John niet in mijn hoofd kijken.

14. Wildkamperen in Schotland

 

Ik heb John toegezegd dat hij mee mag op retraite naar Schotland. Maar heb ik daar wel goed aan gedaan?

In de vertrekhal van Schiphol ontmoet ik John op de afgesproken tijd. Hij heeft van de week al zijn spullen nieuw gekocht. Met allebei een rugzak van net onder de twintig kilo worden we ingecheckt. We vliegen naar Glasgow, waar we de bus naar de Schotse Hooglanden nemen. In het stadje Fort William moeten we overstappen op een boemeltreintje naar het havendorpje Mallaig, waar we morgen op de ferry stappen.

Met een fish en chips onder de arm en onze loodzware rugzakken op de rug rennen we naar het station om op tijd voor de trein te zijn. Hijgend lopen we de coupé in. “Dit heb ik in jaren niet meer gedaan,” puft John. Terwijl we onze tassen wegleggen en plaats nemen op de bank, komt er een meisje tegenover ons zitten. Ik zie John kijken. In het vliegtuig zat hij ook al te flirten met de stewardess. Het irriteert me. Ik probeer hem af te leiden voordat hij ook met haar gaat flirten, maar John laat zich niet afleiden. Hij biedt haar zijn patat aan en flirt openlijk met haar. Als ze even later de coupé verlaat, kijkt John haar fluitend na. “Zag je wat voor lekker kontje ze had!”

Het is net alsof ik met een tiener op reis ben. Waar ben ik aan begonnen? Het lijkt wel of hij het helemaal heeft opgegeven om zich als een volwassen geestelijke man te gedragen. Het is alsof hij zich helemaal laat gaan. Alsof het toch een verloren zaak is. Wat zou er in hem omgaan? We hebben van tevoren afgesproken dat er tijdens onze reis niet gedronken zal worden, maar als ik hem zo mee maak, weet ik niet of hij zich er aan kan houden. Gelukkig gaan we naar twee onbewoonde eilanden waar geen vrouwen of drank te vinden zijn. Ik hoop de komende dagen een aantal goede gesprekken met hem te hebben.

“John haalt zijn schouders op. Ben jij altijd zo braaf dan? Kijk jij nooit naar andere vrouwen? Denk jij dan niet hoe het zou zijn om…”

Als we om half twaalf ‘s nachts in Mallaig aankomen, stort het van de regen. In het dorpje is geen camping waar we onze tent kunnen opzetten. Onze boot vertrekt over zeven uur. We vinden een afdakje van een school waar we net droog kunnen liggen. John mag in zijn slaapzak tegen de deur liggen. Hier ligt hij het meest beschermd. Ik lig aan de buitenkant. Zo nu en dan draait de wind en word ik nat van de regen. Ik duik diep in mijn slaapzak. John valt al snel in een diepe slaap. Ik kan niet slapen. Heb ik een geweldige fout gemaakt om John op sleeptouw mee te nemen?

13. Een bizarre ontmoeting in Amsterdam

 

Het is 2020. Ik ben naar Amsterdam gereisd om te zien hoe het met John is. Ik weet niet of hij thuis is en of hij mij wel wil zien.

Ik sta voor de deur van zijn flat in Amsterdam. Het was gemakkelijk te vinden. Als ik aanbel, doet John verrast de deur open. Deze keer is er geen grote hug of een stralende glimlach. Het is een jaar geleden dat ik John voor het laatst tegenkwam op een studiedag. Wat is hij oud geworden. Hij heeft een baard van een paar dagen. Hij geeft mij een koele hand. “Wel Matthijs, wat een verrassing! Wat kom je doen?”

Ik ruik drank in zijn adem. Het is half tien ‘s ochtends. In de gang achter hem zie ik een stapel lege drankflessen liggen. “Kom je me uitlachen? Zien hoever ik gevallen ben?” John draait zich om en wijst naar de lege flessen in de gang. “Ik ben hier omdat ik bezorgd om je ben.” Hij lijkt me niet te horen. “Kom je me vertellen hoe slecht ik wel niet ben?” “John, wie is daar?” Een Surinaamse vrouw in een string en een doorzichtige bh komt naar de deur gelopen. “Selina, het is tijd om te gaan.” Ze protesteert nog eventjes, maar trekt zich dan snel terug in een kamer.

“Zie ik je snel weer?”, hoor ik haar in zijn oor fluisteren. John knijpt haar in haar billen. “Ik bel je…”

“Waarom was je hier ook alweer? Kom binnen.” Selina komt aangekleed de gang in lopen. John lijkt haar wat geld in de hand te duwen. Ze buigt zich naar John “Zie ik je snel weer?”, hoor ik haar in zijn oor fluisteren. John knijpt haar in haar billen. “Ik bel je…” Ik merk dat ik verbijsterd ben. Er schiet van alles door mijn hoofd “Zou ik het goed gezien hebben? Ik ben niet naïef, maar het verbaast mij dat dit zich zo open en bloot voor mij afspeelt. Is John zo gezonken dat hij niet meer de schijn hoeft op te houden?” Als Selina de deur achter zich dichttrekt, knikt John met zijn hoofd richting een deur. Ik volg hem de woonkamer in.