Post-Evangelische Perikelen

Het gevaar van de heldencultus binnen de Evangelische en Charismatische wereld

 

 

Keer op keer worden we in Christelijk Nederland opgeschrikt door geestelijk helden die ons teleurstellen, die van hun voetstuk vallen of grove fouten lijken te maken. Een paar dagen lang is iedereen in rep en roer, waarna de rust weer terugkeert. De held verdwijnt uit beeld of overleeft de val en gaat schijnbaar ongestoord verder.

Waar komt dat verlangen naar de held in de kerk toch vandaan? Waarom vinden we hen in alle segmenten van de kerk terug? Niet alleen in de Charismatische en Evangelische hoek, maar ook binnen de PKN, de Reformatorisch - en Katholieke kerken? Waarom gaat het bijna altijd om betaalde, christelijke leiders? Als ik op een conferentie de speciale welkomstent voor sprekers en ‘belangrijke gasten’ binnen loop, zie ik hier ‘de top 20’ van bekende Evangelische en Charismatische leiders zitten. Waar is tante Ans, die elke dag twee uur bidt voor de vervolgde kerk? Waar is Robert, de vrijwilliger, die twee weken vrij heeft genomen om dit feest mogelijk te maken? Wat maakt iemand een ‘belangrijke gast’?

Welke hond laat ik vandaag uit?

 

Ik zit aan de koffie met Hella, een 95-jarige Duitse mevrouw uit onze gemeente. Zoals bijna altijd vertelt zij me over de oorlog, die zij als jonge vrouw in Duitsland heeft meegemaakt. Natuurlijk gaat het over Hitler, aan wie ze als jonge Duitse een hekel aan had. Over de rantsoenen, maar vooral over de bombardementen van de Engelse bommenwerpers.

Ieder mens voor zich

“Ze zeiden altijd: “Vrouw en kinderen eerst”, als we de schuilkelders in moesten vluchten. Maar als het erop aankwam en de bommen vielen, drongen de sterkste mannen voor. De dingen die ik heb gezien. Dat wil je niet geloven. Als het erop aankomt, is het ieder mens voor zich.”

Hoewel ik al haar verhalen al vele keren eerder gehoord heb, blijven haar woorden in mij rondzingen. “Als het erop aankomt, is het ieder mens voor zich…” Zijn wij als mensen dan ten diepste slecht? Als ik mij de snerpende woorden van mijn basisschoolmeester herinner wel: “Ieder mens, geneigd tot alle kwaad. Mea culpa: de schuld ligt bij de mens. De glorie is voor God. Je mag jezelf de glorie niet toe-eigenen.” Dit is er bij mij ingestampt: “God is goed. De mens is slecht.” Maar is dat werkelijk zo?

Duo Penotti potje

Is de mens ten diepste slecht? Of is de mens, omdat hij naar Gods beeld geschapen is, ten diepste goed? Of zijn wij het misschien allebei tegelijkertijd? Goed en slecht door elkaar heen en niet altijd even duidelijk te onderscheiden. Als een Duo Penotti potje waarin teveel geroerd is en de kleuren vermengd zijn geraakt.

Twee kanten die zij aan zij in ons bestaan. Als een witte en een zwarte hond die elkaar bevechten. Als christen is het lastig om hier een goede balans in te vinden. Of we zwelgen in onze schuld vanwege de (ingebeelde) kracht van onze zwarte hond. Of we vieren ons overwinningsfeestje, waarbij we onszelf alleen maar met de witte hond identificeren. Twee honden die met elkaar vechten. Welke wint? Het bekende verhaal zegt: “De hond die je het meest voedt.” Ook in de kerk wordt ons dit geleerd. “Er is een zwarte hond in je. Maar die moet je negeren. Het liefst vergeten. Voed de witte hond met Gods woord en juiste daden en de eindoverwinning is voor jou. Excuses, voor God!”