De toekomst van de kerk in Nederland 1

Sinds een aantal jaar maak ik in een voorjaar een trektocht door de Schotse hooglanden. Met een tentje op mijn rug, een kaart in de hand, dwars door de natuur, wild kamperen en genieten van de eenzaamheid. Tijdens een van mijn trektochten kwam ik door een voormalige Schotse vulkaan. Miljoenen jaren geleden heeft deze vulkaan een groot gedeelte van dit gebied gevormd, maar nu ligt hij leeg en ontkracht zo maar in het Schotse landschap.

Ik moest aan deze vulkaan denken, toen ik onlangs door een christelijke organisatie gevraagd werd om een presentatie te komen geven over de toekomst van de kerk in Nederland op het missionaire vlak voor de komende 10 jaar. Nu ben ik om eerlijk te zijn geen expert op het gebied van toekomsttrends, maar het zette mij wel aan het denken.

De Nederlandse kerk zou je kunnen vergelijken met een vulkaan. Een actieve vulkaan bestaat uit twee delen: een buitenkant van rots, rust en stabiliteit en een onderstroom van lava, onrust en activiteit. In de beginjaren van de eerste kerk stond zij bekend als een uitbarstende vulkaan vol activiteit, onrust, passie en beweging. Als je naar de Nederlandse kerk van de afgelopen 20 jaar kijkt, zie je voornamelijk stabiliteit. Er is rust, kennis, welvaart, tevredenheid. De Nederlandse kerk van nu kan je vergelijken met een passieve vulkaan. Wat we wel zien optreden, is een mate van erosie op het gebied van kerkverlating, vergrijzing en het sluiten van kerken binnen bepaalde aspecten van de kerk. Maar de evangelische wereld heeft ‘gelukkig’ van deze erosie nauwelijks last. Sterker nog; deel van de groei in ons gebied van de vulkaan komt door kleine lawines van hoger gelegen gebieden. Sommige stenen die daar wegvallen, rollen niet van de berg af maar komen bij ons tot rust. Het gaat blijkbaar goed met ons. Zo staat deze vulkaan schijnbaar onaangetast in haar omgeving.

Maar een vulkaan komt tot uitbarsting als er veranderingen plaatsvinden in de aardlagen onder de vulkaan. Hoe staat het met de aardlagen onder de Nederlandse kerk.? In onze cultuur bevinden we ons al een aantal jaren in een grote stroom van verandering. De invloed van het postmodernisme, de opkomst van het postchristendom, de toenemende secularisatie en multiculturele samenleving, de razend snelle ontwikkelingen op het gebied van media en techniek; zijn deze veranderingen sterk genoeg om de balans van rust en onrust in de Nederlandse kerk te verschuiven? Staat de vulkaan op uitbarsten of houdt onze welvaart alles in stand? Wat moet er gebeuren in de economie om de vulkaan weer goed in beweging te brengen?

Ik weet niet of de vulkaan de komende jaren gaat uitbarsten. Stabiliteit en rust lijken de komende jaren de overhand te blijven houden, hoewel er gelukkig ook kleine uitbrekingen van onrust op de horizon loeren.