“We kunnen onze goedheid niet afmeten aan wat we niet doen; aan wat we ons ontzeggen, aan wat we weerstaan, aan wie we buitensluiten. Ik denk dat we onze goedheid moeten meten aan wat we omarmen, aan wat we scheppen en aan wie we verwelkomen.”
Vader Henry in de film ‘Chocolat’
Om een duidelijker beeld te schetsen van hoe we als missionaire wijkgemeente in Spoorwijk willen zijn, komt de film ‘Chocolat’ goed van pas. Deze film speelt zich af in een klein Frans dorpje dat compleet gedomineerd wordt door een strenge overheersende vorm van Katholicisme met als symbool hiervan de intimiderende burgemeester; de Comte de Reynaud. De Comte is een controlerend en beangstigend karakter en het hele dorp leeft onder een wolk van angst en onzekerheid. Als resultaat van deze strenge controle zijn de onderlinge relaties in het dorp gebroken en staan onder een zware druk.
In deze film ontmoeten we een echtpaar wiens huwelijk is gestrand in een passieloze situatie van het huis schoonmaken en het eten voorbereiden. Een ander echtpaar dat het plaatselijke café beheert, is verscheurd door geweld en alcoholisme. De secretaresse van de burgemeester verbiedt haar kwetsbare zoon om contact te hebben met zijn oma vanwege een meningsverschil van jaren geleden. Een oudere man die verliefd is op een plaatselijke weduwe kan zijn liefde niet uitdrukken omdat zij nog steeds in de rouw is vanwege haar overleden man, hoewel die al veertig jaar dood is. En de burgemeester zelf is in de steek gelaten door zijn vrouw. Niet in staat om eerlijk naar de mensen van het dorp te zijn, vertelt hij iedereen dat ze op vakantie is in Italië. Misleiding en angst zijn de producten van de strikte en strenge religieuze overtuigingen van de Comte.
In deze strenge en grijze gemeenschap komt een vrouw genaamd Vianne Rocher die door de 
Noorderwind hiernaar toe is gebracht. Ze arriveert met haar dochter, beiden gekleed in rode mantels. Het is haar plan om een chocolaterie te openen in dit verdrietige dorp. Om de situatie gecompliceerder te maken, is ze ook nog eens gearriveerd aan het begin van de veertig dagen vasten voor Pasen. Dit is de tijd dat de dorpelingen allerlei genot weerzeggen om zich toe te wijden aan Christus. De burgemeester is zo streng in het vasten dat hij zich bijna al het eten ontzegt. Vianne’s chocolade winkel is het tegenovergestelde van alles waar het dorp voor staat. Als gevolg komen zij en de burgemeester in een conflict terecht over de zielen van de mensen in het dorp.
Sommige christenen die deze film gezien hebben, menen dat de burgemeester de Comte de Reynoud traditioneel christendom vertegenwoordigt terwijl Vianne het klassieke heidendom vertegenwoordigt. Het conflict, zoals zij dat zien, is een strijd tussen Christus en het heidendom. Maar wij zien dat anders. Wij zien de Comte en de stenen Katholieke kerk die in het midden van het grauwe dorp staat als symbool van het Christendom dat zegt: “Kom naar ons toe en hoor het evangelie in de heilige bescherming van de kerk en haar gemeenschap.” Dit is de kerk die zichzelf jaren geleden in het centrum van de samenleving gepositioneerd heeft en vanuit deze positie nog steeds eist dat je haar bezoekt en haar trouw blijft.
Vianne en haar chocolaterie daarentegen vertegenwoordigen de missionaire wijkgemeente. Zij heeft zichzelf aan de rand van de samenleving in een oude ongebruikte bakkerij gepositioneerd. In plaats van dat zij zich zorgen maakt over het verkopen van haar chocolaatjes, stelt zij zich ten doel om vriendschappen binnen deze dorpsgemeenschap op te bouwen. Zij creëert een web van vriendschappen met de mensen uit het dorp. Zij heeft een geweldige gave om te raden wat de favoriete bonbon van elke potentiële klant is. En ze geeft mensen bepaalde bonbons om een stuk genezing te brengen.
Aan het echtpaar wiens huwelijk koud en leeg gegroeid is, geeft zij chili-achtige chocolaatjes om ’de passie weer op te wekken’. Al snel is hun liefde voor elkaar opnieuw aangewakkerd. Ze gebruikt haar creaties om de oude man en de weduwe bij elkaar te brengen. En uiteindelijk brengt ze in het geheim haar oude huurbaas en haar kleinzoon bij elkaar zonder dat de moeder dit weet.
In haar pogingen om in het dorp relaties te herstellen en een atmosfeer van openheid en eerlijkheid te creëren, loopt Vianne tegen haar grootste uitdaging aan in haar contact met de onderdrukte Josephine Muscat. De man van Josephine, Serge is op een gemene manier heel gewelddadig naar haar toe. Zijn onderdrukking is zo erg dat Josephine op eerste gezicht niet in staat lijkt om nog normale menselijke relaties aan te gaan. Ze is angstig en volledig gebroken door het misbruik van Serge. Wanneer zij naar de chocolaterie toe komt om te ontsnappen aan Serge (interessant om te zien waar zij haar schuilplaats zoekt…) , neemt Vianne haar op in haar huis. Zij ontfermt zich over haar, verzorgt haar, leert haar de kunst van chocolade maken en herbouwt haar zelfvertrouwen.
Als de burgemeester hiervan hoort, komt ook hij gelijk in actie. Als toegewijde christen kan hij niet toezien dat de heiligheid van het huwelijk zo verbroken wordt, maar aan de andere kant kan hij het huiselijk geweld ook niet tolereren. Terwijl Vianne bezig is om de gebroken Josephine te herstellen, accepteert de burgemeester de uitdaging om de gewelddadige Serge in een nette christelijke man te veranderen. Hij dwingt Serge om te biechten, koopt een nieuw pak voor hem en geeft hem lessen in etiquette. Een soort wedstrijd is begonnen. Vianne redt Josephine door middel van liefde, acceptatie en barmhartigheid. De burgemeester redt Serge door middel van onderwijs, biechten en discipline. Het zal hen, die de film nog niet gezien hebben, niet verbazen dat Vianne succesvol is door met liefde Josephine terug tot leven te brengen, terwijl de pogingen van de burgemeester met Serge hopeloos falen.
De chocolaterie van Vianne Rocher is onze visie van een missionaire wijkgemeente. Zij is warm, elk spoortje van oordeel ontbreekt en ze is zeer bewogen. Ze biedt genade en vrede aan deze verdrukte gemeenschap. Haar winkel is een veilige haven, maar ze wacht niet slechts totdat de mensen haar winkel binnenkomen. Ze raakt betrokken in de levens en problemen van haar gemeenschap en biedt zowel praktische hulp als ruimte voor eerlijkheid en het vertellen van de waarheid. Ze viert het leven, goed eten, liefde, romantiek, verhalen vertellen, fantasie en inbeeldingsvermogen.
Aan het eind van de film geeft zij een feest voor haar huisbaas die zeventig jaar wordt. Dit feest doet ons denken aan het feest dat Mattheus voor Jezus geeft, waar de onderkant van de samenleving, de zondaren en tollenaars feestvierden met de Messias. Net als Jezus, nodigt Vianne in deze film de mensen die er niet bij horen, de misplaatsen uit voor een geweldig feest ter ere van hen. Op Paasochtend komt de plaatselijke priester Vader Henry met een hele eerlijke uitspraak als hij zegt dat het dorp tot nu toe ‘goedheid heeft gemeten door wie ze buitensloten.’
Een tweede verhaallijn in deze film brengt een groep zigeuners naar het dorp die met boten over de rivier arriveren en daar op de rivieroever hun kamp opslaan. Zij delen de visie van Vianne voor een leven vol van passie, viering, acceptatie en liefde, maar zij zijn nomaden. Hun leider Roux probeert Vianne te verleiden om het verdrukkende dorp te verlaten, maar Vianne is een ware zendeling. Hoewel zij later in de film sterk in de verleiding komt om te vertrekken als de Noorderwind weer opsteekt, kan zij door de inzet van Josephine deze verleiding weerstaan. Roux is als een rondreizende zendeling. Zijn impact op het dorpje is heel beperkt. Hij bevraagt hun wereldbeeld en zorgt ervoor dat de dorpelingen zich erg ongemakkelijk voelen, maar hij motiveert bij hen geen verandering in hun gedrag. Daarentegen zorgt Vianne ervoor dat, vanwege haar toewijding aan het dorp, haar bereidheid om in dichte nabijheid van hen te wonen en haar bewogenheid, uiteindelijk het gehele dorp verandert. Ook reproduceert zij zichzelf in Josephine. In haar voorbeeld zien we hoe een missionaire wijkgemeente denkt, leeft en handelt.
Vertaald en aangepast uit het boek
‘The shaping of things to come’
door Michael Frost & Alan Hirsch